HPV Testi ve HPV: Tanım, Önemi, Riskler
HPV (Human Papilloma Virüsü), cilt ve mukozaları etkileyebilen yaygın bir virüstür. Genital bölgede siğillere sebep olabileceği gibi, özellikle kadınlarda rahim ağzı kanseri (serviks kanseri) gelişiminde anahtar rol oynayan etkenlerden biridir. Çok sayıda HPV tipi vardır — yaklaşık 200 kadar — ancak bunların yalnızca bir kısmı “yüksek riskli tipler” olup kansere eğilim gösterebilir. Virüsün varlığı, mutlaka kanser gelişeceği anlamına gelmez; pek çok HPV enfeksiyonu zamanla bağışıklık sistemi tarafından temizlenir. HPV’nin en tehlikeli yönü sessiz ilerlemesidir. Çoğu kişide hiçbir belirti görülmeyebilir ve virüs fark edilmeden yayılabilir. Bu yüzden düzenli HPV testi ya da servikal kanser taraması önerilir. Böylece, ilerleyen yıllarda rahim ağzı, anal veya penis kanseri gibi HPV’ye bağlı hastalıkların erken aşamada yakalanması ve önlenmesi mümkün olabilir.
Bilgi ve randevu için: 0542 225 89 12
HPV Testi Nedir? Hangi Amaçla Yapılır?
HPV testi, rahim ağzı hücrelerinden alınan sürüntü örneğinde HPV DNA’sı veya mRNA’sını tespit etmeye yönelik moleküler bir testtir. Bu test, servikal kanser taraması kapsamında ya smear testi ile birlikte ya da ayrı olarak uygulanabilir. Amaç, kansere dönüşme riski yüksek HPV tiplerinin (örneğin HPV-16, HPV-18 gibi “yüksek riskli tipler”) varlığını erkenden saptamaktır. Güncel kılavuzlar, HPV DNA testini birincil tarama yöntemi olarak önerir. Zira HPV tabanlı tarama, sitoloji (smear) tabanlı taramadan daha yüksek duyarlılığa sahiptir. Örneğin, hrHPV testi bazı çalışmalarda %98’e kadar duyarlılık bildirmiştir. Buna karşın, yüksek duyarlılık beraberinde özgüllükten ödün verme riskini de getirir; yani HPV testi bazı vakalarda yanlış pozitif sonuç verme olasılığı taşır.
Kimlere, Ne Zaman ve Hangi Aralıkla HPV Testi Yapılmalı?
HPV testi için uygun yaş aralığı ve tarama sıklığı, farklı klinik rehberlere göre değişkenlik gösterebilir. Genel uygulamalar şöyle özetlenebilir: 25 yaş ve üstü kadınlarda, HPV testi birincil tarama yöntemi olarak önerilir. 30–65 yaş arası kadınlarda, HPV testiyle birlikte sitoloji (co-testing) uygulanabilir ya da yalnız HPV testi tercih edilebilir. 65 yaş üzerindeki kadınlarda, önceki taramaları yeterli ve sonuçları normal olanlarda rutin tarama sonlandırılabilir. Ancak bazı yeni çalışmalar, ileri yaş grubunda HPV riskinin tamamen ortadan kalkmadığını işaret ediyor. 21–29 yaş aralığında, çoğu rehber yalnız sitoloji (smear) ile taramayı önerir; HPV testi bu yaş grubunda genellikle önerilmez. Bazı özel durumlarda (örneğin immunosupresyon, HIV enfeksiyonu gibi), daha erken yaşta veya daha sık tarama gerekebilir.
HPV Testine Hazırlık: Nelere Dikkat Edilmeli?
HPV testi öncesinde doğru sonuç alınabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Testten en az 48 saat önce cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Vajinal duş, vajinal krem, ilaç ya da jel uygulaması yapılmamalıdır. Adet döneminde test yapılması önerilmez, çünkü kanama örnek kalitesini bozabilir. Test günü yoğun vajinal akıntı varsa bu durum laboratuvar sonucunu etkileyebilir, doktora bilgi verilmelidir.
HPV Testi Nasıl Yapılır?
HPV testi, genellikle smear testiyle birlikte yapılır ve süreç oldukça basittir. Kişi jinekolojik muayene pozisyonuna getirilir. Spekulum (şeffaf, tek kullanımlık) ile vajina açılır ve rahim ağzı görünür hâle getirilir. Özel fırça ya da fırça-spatula kombinasyonları ile rahim ağzından sürüntü örneği alınır (birkaç kez döndürülerek). Alınan örnek özel taşıyıcı ortamda laboratuvara gönderilir. Laboratuvar, HPV DNA veya mRNA analizini yapar; sonuçlar birkaç gün ila bir hafta içinde çıkar. İşlem ağrısızdır ve anestezi gerektirmez. Smear ile birlikte yapıldığında, iki test tek seferde tamamlanabilir.
HPV Testi Sonucu Pozitif Çıkarsa Ne Olur?
HPV testi pozitif çıkması, doğrudan kanser anlamına gelmez. Çünkü pek çok HPV enfeksiyonu kendiliğinden geçebilir. Pozitif sonuç, yalnızca HPV virüsünün belirli tiplerinin vücutta bulunduğunu gösterir. Bu durumda izlenecek yol genellikle şöyledir: Doktorun yönlendirmesiyle kolposkopi yapılır; rahim ağzı detaylı incelenir. Gerekirse biyopsi alınarak hücresel değişiklikler değerlendirilir. Eğer yüksek derece displazi (CIN2/3) ya da kanser öncüsü lezyon saptanırsa tedavi planlanır. Enfeksiyon geçici ise, 1–2 yıl takip, yeniden test gibi izlem tercih edilebilir. Bu yaklaşım, aşırı tedaviden kaçınmak ve yalnızca riskli durumları hedef almak için uygulanır.
HPV Testinin Avantajları ve Sınırlılıkları
HPV tabanlı tarama, sitoloji temelli yöntemlere göre daha yüksek duyarlılığa sahiptir ve daha uzun tarama aralıklarına izin verebilir. Özellikle kaynak sınırlı bölgelerde, HPV testleri tarama programlarının etkinliğini artırabilir. Ancak HPV testi yüksek duyarlılığa sahip olsa da özgüllüğü daha düşüktür; bu da yanlış pozitif sonuçlara yol açabilir. HPV pozitifliği ile kalıcı enfeksiyon ya da hastalık gelişmesi ayrımı yapılamaz; bu nedenle takip ve ek testler önemlidir.
HPV Testi Fiyatları ve Uygunluğu (Türkiye Perspektifi)
Türkiye’de HPV testi fiyatları klinik, şehir, laboratuvar kalitesi ve test kapsamına göre değişir. Güncel olarak özel sağlık kuruluşlarında fiyatlar yaklaşık 2.000 TL’den başlayabilir. Ancak bu rakam klinikten kliniğe farklılık gösterebilir. HPV testi her 5 yılda bir önerilir, fakat yüksek risk taşıyan kişilerde daha sık yapılabilir. Doğru tarama, uzun vadede rahim ağzı kanseri riskini büyük ölçüde azaltır.
Sıkça Sorulan Sorular
HPV testi kaç günde çıkar?
Test sonucu genellikle laboratuvar işlem sürecine bağlı olarak 3–7 gün içinde çıkar.
Smear testi ile HPV testi arasındaki fark nedir?
Smear testi hücresel değişiklikleri, HPV testi ise virüsün varlığını araştırır.
HPV testi kaç yılda bir yapılmalı?
Ortalama risk grubunda 5 yılda bir yapılması önerilir.
Erkeklerde HPV testi yapılır mı?
Rutin tarama için önerilmez; ancak şüpheli lezyon veya siğil varsa sürüntü ya da idrar örneğiyle yapılabilir.
HPV testi yanlış çıkar mı?
Evet, örnekleme veya teknik nedenlerden dolayı yanlış pozitif/negatif olabilir, bu yüzden hekim değerlendirmesi önemlidir.
Bilgi ve randevu için: 0542 225 89 12
Op. Dr. Sezgin Dursun – Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Şunlar da ilginizi çekebilir https://www.sezgindursun.com/kolposkopi/